روز هفتم آبان ماه، در ایران و جهان، روز گرامی‌داشت «کوروش کبیر» است. کوروش، امپراطوری که هم پیشتاز حقوق بشر و آزادی ادیان در تاریخ محسوب می شود و هم بسیاری از مردم از جمله سیاستمداران و اندیشمندان وی را الگویی برای رهبری می دانند.

برای بسیاری، بنیادگذار شاهنشاهی هخامنشی، نه تنها از طریق فتح و شکست ارتش دشمن، بلکه با نشان دادن بردباری و رحمت منحصر به فرد نسبت به کسانی که شکست داده بود، پیروز و تاریخ ساز شد.

نیکولو ماکیاولی، «پدر علم سیاست»، در کتاب «شهریار»، از کوروش به عنوان یکی از رهبران مهم و تاریخی، در کنار موسی و چند فرمانروای تاریخ ساز دیگر نام می برد.

منشور یا استوانه کوروش که داستان فتح بابل را، در سال ۵۳۹ پیش از میلاد، به وسیله کوروش دوم یا کوروش کبیر به زبان اکدی و به خط میخی، روایت می کند، به عنوان «نخستین منشور حقوق جهانی بشر» محسوب می شود. محتوای اصلی این منشور شامل احترام به فرهنگ ها، اقوام، و ادیان گوناگون است. هفتم آبان ماه در تقویم غیررسمی ایرانیان، روز فتح بابل توسط امپراطور هخامنشی، و روز «کوروش کبیر» نام گرفته است. روزی که گذشته باشکوه و باستانی ایران با حقوق بشر و آزادی دین،درهم امیخته می شود.

در این استوانه که فقط ۲۳ سانتی‌متر طول و ۱۱ سانتی‌متر عرض دارد، در سال ۱۲۸۵ خورشیدی در شهر باستانی بابل در بین‌النهرین کشف شد، و در موزه بریتانیا نگهداری می شود.

دستکم می توان گفت که سه موضوع حقوق بشری در این منشور مطرح شده: برابری همه زبان ها، نژادها و مذاهب، آزادی همه بردگان و بازگرداندن تبعیدی ها، و بازسازی تمام معابدی که ویران شده بودند. به عبارت دیگر، کوروش، بیست و شش قرن پیش، آزادی دینی و مذهبی و داشتن مکانی برای پرستش را برای مغلوبان ارتش امپراطوریش، به ارمغان آورد. هم‌اکنون میلیون ها ایرانی از داشتن چنین آزادی  در سرزمین شان محروم هستند.

کوروش، جایگاه خاصی هم در کتابمقدس دارد. نام این پادشاه هخامنشی بیش از سی بار در کتابمقدس، در کتاب هایی مانند اشعیا نبی و عزرا دکر شده است. از امپراطور هخامنشی به در کتاب مقدس به عنوان منجی و مسح شده خداوند که برای آزادی یهودیان آمده است، یاد می شود.

قوم یهود و تمامی کسانی را که به اسارت و بردگی به بابل آورده شده بودند، آزاد کرد و اجازه داد یهودیان، به اورشلیم بازگردنند، و به آنها کمک کرد تا معبد خود را آزادانه بسازند.

اوبری هندریکز، استاد الهیات  و نویسنده آمریکایی، معتقد است که رهایی یهودیان توسط پادشاه ایران، تأثیر مهمی بر عملکرد کاهنان در معبد داشت و رنگ و رویی سیاسی مراسم گرفت. هندریکز در کتاب «سیاست های عیسی» می نویسد که «کاهن اعظم پس از بازسازی معبد اورشلیم آغاز به دعا روزانه و تقدیم قربانی برای شاه پرشیا کرد. ..» عملی که برای نویسنده، نهاد مذهبی را مبدل به نهاد سیاسی هم کرد.

یهودیان تا به امروز عمل رهایی‌بخش کوروش را گرامی دانسته و آز ان قدردانی می کنند.

به اعتقاد بسیاری کوروش کبیر برای نخستین بار حکومتی براساس چند فرهنگی و تنوع دینی برپا کرد. نیل مک گرگور، مدیر پیشین موزه بریتانیا، حدود ده سال پیش در مورد امپراطوری هخامنشی گفته است «این اولین مدل دولتی مبتنی بر تنوع و تحمل فرهنگ ها و مذاهب مختلف بود.» به نظر می رسد الگوی حکومتی کوروش، در غرب، برای نخستین بار در قرن هیجدهم میلادی در آمریکا، پیاده شد.

برخی از پدران بنیادگذار آمریکا، از جمله توماس جفرسون، سومین رئیس‌جمهور آمریکا، تحت تأثیر حکومتداری کوروش از طریق خواندن «کوروش نامه» گزنفون، شاگرد سقراط و مورخ زاده قرن ۵ پیش از میلاد، بود. کوروش‌نامه ترکیبی وقایع تاریخی و داستان است. حتی در دوران معاصر نیز برخی از رهبران آمریکا مانند هنری ترومن خود را با کوروش مقایسه کردند.

درحالی که حکومت اسلامی، هر ساله تمام تلاش را برای جلوگیری از برگزاری مراسم کوروش کبیر در هفتم آبان ماه، انجام می دهد، بسیاری از ایرانیان از پاسارگاد تا نقاط مختلف جهان، یاد امپراطوری را گرامی می دارند که سمبل حقوق بشر و آزادی دینی برای جهانیان در تاریخ شده است. حقوقی که ایرانی ها از جمله مسیحیان دهه ها است از ان محروم هستند و برای دستیبابی اش تلاش می کنند و هزینه می دهند.

حکومت اسلامی، پس از پیروزی انقلاب، در تلاش برای تسلط ارزش های اسلامی بر جامعه، دست به ستیز با میراث ملی، و آنچه «غیر اسلامی» تصور کرده، زده است. عید نوروز، چهارشنبه سوری و مراسم روز کورورش از حملات مقامات مذهبی و سیاسی حکومت اسلامی درامان نبودند. بزرگداشت روز کوروش به نمادی از مخالفت بسیاری از شهروندان ایرانی با سیاست حکومت و تمایلی برای بازگشت به ریشه های ملی شناخته می شود.