بعدازظهر روز چهارشنبه، ۲۳ اکتبر (۱ آبان)، احمد شهید، گزارشگر ویژه شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد در امور ایران، با حضور در جلسه کمیته سوم مجمع عمومی سازمان ملل متحد، دومین گزارش سال جاری خود در مورد وضعیت حقوق بشر در جمهوری اسلامی را ارائه خواهد داد. پس از سخنان احمد شهید، نمایندگان جمهوری اسلامی به اظهارات او پاسخ خواهد داد.

متن گزارش احمد شهید همراه با اظهارات دبیرکل سازمان ملل و همچنین پاسخ نمایندگان جمهوری اسلامی ایران به پیش نویس گزارش گزارشگر ویژه پیش از تشکیل این جلسه انتشار یافته است.

دبیرکل سازمان ملل در مقدمه خود نوشته است که این گزارش، تمامی موارد نقض حقوق بشر در ایران را شامل نمی شود بلکه حاوی “نگاهی کلی” به وضعیت حقوق بشر در این کشور بوده و عواملی را مطرح می‌کند که به منزله آن است که دولت ایران به تعهدات جهانی خود در زمینه رعایت موازین حقوق بشر عمل نکرده است.

این دومین گزارش احمد شهید در مورد وضعیت حقوق بشر در ایران طی سال جاری میلادی است و نخستین گزارش او از زمان انتخاب حسن روحانی به سمت ریاست جمهوری است.

وی در ابتدای این گزارش تاکید کرده است که “وضعیت حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران همچنان باعث نگرانی شدید است و نشانه‌ای از پیشرفت در رفع نواقصی دیده نمی‌شود که پیشتر توسط مجمع عمومی سازمان ملل و سایر سازوکارهای نظارت بر حقوق بشر مطرح شده است.”

احمد شهید تبعیض جنسیتی، نقض مستمر حقوق مدنی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مردم ایران را “مشخصه وضعیت حقوق بشر” در ایران توصیف می‌کند.

گزارشگر ویژه می‌افزاید که با انجام یکصد و سی و هفت مصاحبه، به ارزیابی محتوای گزارش سازمان‌ها و فعالان مدافع حقوق بشر در مورد شرایط ایران مبادرت ورزیده و نتیجه بررسی خود را در یک گزارش تفصیلی ۵۲ صفحه‌ای تدوین کرده است که مبنای گزارش به کمیته سوم را تشکیل می‌دهد.

***(گزارش کامل آقای احمدشهید را در اینجا بخوانید)***

*** (ارائه گزارش را فردا چهارشنبه، ساعت ۳ بعدازظهر اینجا ببینید) ***

آزادی بیان، اطلاعات و اجتماعات

احمد شهید در گزارش خود در مورد محدودیت آزادی بیان، دسترسی به اطلاعات و اجتماع در جمهوری اسلامی، گفته است که منابع رسمی تخمین زدند که در هر ماه، حدود یکهزار و پانصد “وبسایت ضد دینی” از جمله وبسایت‌های حاوی مطالب مربوط به مسلمانان وهابی، بهائیان، موسیقی، دفاع از حقوق بشر، اقلیت‌ها و رسانه‌های اجتماعی در ایران است، مسدود می‌شود.

اقلیت‌های دینی

در بخش‌های دیگری از این گزارش، مساله حقوق اقلیت‌ها در ایران مطرح شده و آمده است که در جریان “بازبینی دوره‌ای عمومی”، دولت ایران ده پیشنهاد مربوط به رعایت آزادی دینی در این کشور را قبول کرد اما در همانحال، موارد مربوط به محدودیت و آزار پیروان ادیان و مذاهب دیگر از جمله بهائیان، مسیحیان و دراویش همچنان گزارش شده است.

“بازبینی دوره‌ای عمومی” یکی از مکانیزم‌های سازمان ملل برای بررسی وضعیت حقوق بشر در کشورهای عضو است که بر اساس گزارش دولت‌ها در مورد شرایط داخلی کشورهایشان صورت می‌گیرد. مقامات ایرانی با رد همکاری با گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل، در مواردی، آمادگی خود را برای همکاری در چارچوب بازبینی دوره‌ای عمومی اعلام داشته‌اند.

در مورد مسیحیان، گزارش شده است که در ژوئیه سال ۲۰۱۳ دست‌کم ۲۰ مسیحی ایرانی نیز در زندان بودند در حالیکه گزارش‌هایی از ادامه آزار مسیحیان، به خصوص مسلمانان گرونده به مسیحیت و مبلغان انجیلی در دست است. این در حالی است که بنا بر اطلاعات دریافتی کمیته ماده ۱۸ در حال حاضر بیش از ۴۲ مسیحی ایرانی در زندان‌های تهران، شیراز، تبریز، کرج و دیگر شهرهای ایران زندانی هستند. گزارش سالانه کمیته ماده ۱۸ در متعاقباً منتشر خواهد شد.

این گزارش در مورد بهائیان می‌افزاید که در ماه مه سال ۲۰۱۳، دست کم یکصد و نه تن از پیروان این آئین محبوس بودند و گزارشگر ویژه، همراه با کارشناسان حقوق بشر سازمان ملل، خواستار آزادی هفت تن از رهبران جامعه بهائیان ایران شد که به دوره‌های حبس از پنج تا بیست سال محکوم شده بودند. این گزارش می‌افزاید که بهائیان در ایران همچنان از بسیاری از حقوق اجتماعی محروم هستند که از آن جمله می‌توان به الزام دانشجویان به اعتقاد به اسلام یا سایر ادیان رسمی در جمهوری اسلامی اشاره کرد که به معنی جلوگیری از دسترسی بهائیان به امکانات آموزش عالی است.

برخی فرقه‌های درویشی از جمله دراویش نعمت اللهی گنابادی نیز با فشار و نقض حقوق خود مواجه بوده‌اند و در ماه ژوئیه سال جاری، گزارش‌هایی از محبوس بودن چهارده درویش گنابادی در دست بود.

نتیجه‌گیری گزارش‌

احمد شهید در پایان این گزارش می‌نویسد که “در مرکز بحران حقوق بشری در جمهوری اسلامی ایران باید بی‌توجهی به اولویت حقوق و معیارهای مندرج در تعهدات بین‌المللی را یادآور شد که دولت ایران امضاکننده آنهاست.”

آقای احمد شهید به ویژه خواستار “آزادی همه زندانیان سیاسی و عقیدتی،‌ از جمله رهبران جنبش سبز، مدافعین حقوق بشر، رهبران مذهبی، مخالفان، روزنامه نگاران، بلاگرها و فعالان جنش کارگری و دانشجویی شده است.”

وی تاکید می‌کند که “رویکرد نسبی‌گرایانه حکومت ایران نسبت به موضوع حقوق بشر به معنی محدودیت‌های گسترده در زمینه حقوق اساسی مردم ایران در جنبه‌های مربوط به جنسیت، قومیت، اعتقادات، دیدگاه سیاسی، دینی و فرهنگی بوده است.”

اشاره احمد شهید به اظهارات مقامات جمهوری اسلامی است که با استناد به اینکه مفاهیم حقوق بشر باید نسبت به شرایط بومی کشورهای در نظر گرفته شود، تعارض قوانین و اقدامات خود با موازین بین‌المللی حقوق بشر را براساس اعتقادات دینی خود موجه می‌دانند.

گزارشگر ویژه خواستار “پیشرفت‌های بنیادی” در قوانین و اقدامات حکومت ایران برای انطباق با هنجارها و موازین بین‌المللی و همچنین، همکاری مقامات ایرانی با سازمان‌های رسمی مدافع حقوق بشر در جهان، توقف مجازات‌های “غیرانسانی و خشونت آمیز”، آزادی زندانیان سیاسی و عقیدتی از جمله زندانیان جنبش سبز شده است.

سال گذشته، کمیته سوم مجمع عمومی سازمان ملل به طرح پیشنهادی کانادا و چهل و دو کشور دیگر در انتقاد از شرایط حقوق بشر در ایران رای مثبت داد و در دسامبر همان سال هم، مجمع عمومی قطعنامه‌ای را محکومیت وضعیت حقوق بشر در ایران تصویب کرد.

پاسخ نمایندگی جمهوری اسلامی ایران

پیشتر، نمایندگی جمهوری اسلامی در دفتر سازمان ملل در ژنو با ارسال سندی به کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل، به پیش نویس گزارش احمد شهید به شصت و هشتمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل پاسخ داد.

این دفتر در گزارش خود، بر عزم جمهوری اسلامی به همکاری با سازوکارهای بین‌المللی مربوط به حمایت از حقوق بشر تاکید نهاده و گفته است که به گزارش‌های دبیرکل سازمان ملل به مجمع عمومی و شورای حقوق بشر این سازمان رسیدگی کرده است و عملکرد دولت ایران در این زمینه، شفاف بوده و خواهد بود.

نمایندگی جمهوری اسلامی تلویحا گزارشگر ویژه سازمان ملل را دارای جهتگیری سیاسی قلمداد کرده و آقای شهید را به اقدامی “مهندسی شده” برای تخریب وجهه نظام سیاسی جمهوری اسلامی در اذهان عمومی متهم کرده است.

نمایندگی جمهوری اسلامی در گزارش خود، اظهارات احمد شهید در مورد نقض حقوق اقلیت‌های مذهبی در ایران را نیز نادرست دانسته و گفته است که در قانون اساسی جمهوری اسلامی، این حقوق مورد شناسایی قرار گرفته است. در مورد بهائیان نیز این نمایندگی گفته است که پیروان بهائیت در ایران از سوی خود بهائیان در معرض “تفتیش و تحمیل عقاید” قرار می‌گیرند.

واکنش دیگر کشورها

پس از سخنرانی نماینده ایران نمایندگان دیگر کشورهای عضو کمیته سوم درباره گزارش احمد شهید به اظهار نظر پرداختند.

نماینده مالدیو از جمهوری اسلامی ایران خواست تا به گزارشگر ویژه اجازه داده شود که از ایران دیدار کند. او از احمد شهید خواست که در گزارش آتی خود به اثرات تحریم‌ها بر وضعیت حقوق بشر در ایران نیز توجه داشته باشد.

نماینده چین در سخنان کوتاهی بدون اظهار نظر درباره گزارش احمد شهید اعلام کرد که کشورش از بیانیه ایران حمایت می‌کند.

نماینده کانادا از گزارش احمد شهید حمایت کرد و گفت که به شدت نگران وضعیت حقوق بشر در ایران است. او از آنچه وی “مجازات‌های وحشیانه و شکنجه” خواند و همچنین از وضعیت مسیحیان نوکیش و بهایی که به خاطر دین‌شان دستگیر می‌شوند انتقاد کرد. او گفت که گزارش‌های متعدد نشان می‌دهد که افراد با تعلق مذهبی بهایی از تحصیلات عالی محروم بوده‌اند در حالی که تحصیلات عالی باید برای همه افراد جامعه فراهم باشد.

نماینده نروژ نیز گزارش شهید را به رغم عدم همکاری ایران گزارشی “دقیق” خواند. او در طی سخنان خود گفت که اعضای کانون مدافعان حقوق بشر در ایران تحت فشار هستند و بیشتر اعضای این سازمان در زندان به سر می‌برند. نماینده نروژ همچنین گفت که در ایران پدیده صدور حکم زندان اضافی وجود دارد، یعنی زندانی پس از پایان یافتن مدت زمانی که طبق حکم دادگاه قرار بوده در حبس به سر برد، باز حکم‌های دیگر می‌گیرد. او خواستار توضیح ایران در این باره شد.

نماینده اتحادیه اروپا گفت که اروپا نسبت به وضعیت حقوق بشر در ایران عمیقا نگران است. به گفته او، پیامد این نگرانی‌ها این بوده که اتحادیه اروپا در سه نوبت تحریم‌هایی را علیه مقام‌های ایرانی مرتبط با نقض حقوق بشر وضع کرده است. نماینده اتحادیه اروپا در سخنان خود پرسش‌هایی را درباره مصونیت قضایی مقام‌های مسئول در ایران، قانون جدید مجازات اسلامی و نیز افزایش شمار اعدام‌ها در ایران مطرح کرد.

نماینده بریتانیا از احمد شهید به خاطر گزارش‌اش تشکر کرد. او گفت که از گزارش آقای شهید به شدت حمایت می‌کند و عمیقا نسبت به وضعیت حقوق بشر در ایران نگران است. نماینده بریتانیا با اشاره به عدم همکاری ایران با ماموریت احمد شهید این پرسش را مطرح کرد که چه راههایی برای جامعه بین‌المللی وجود دارد تا بتواند این وضعیت را تغییر دهد. او همچنین نسبت به وضعیت بهایی‌ها، نوکیشان مسیحی و اقلیت‌های قومی در ایران اظهار نگرانی کرد.

نماینده آمریکا ضمن استقبال از گزارش احمد شهید از ایران خواست که به گزارشگر سازمان ملل متحد اجازه دهد برای انجام ماموریت‌اش به ایران برود. او گفت که گزارش احمد شهید تصویر دقیقی در خصوص نقض حقوق بشر و تعهدات بین‌المللی دولت ایران ارائه می‌دهد.

نماینده آمریکا افزود که در ایران روزنامه‌نگاران، مدافعان حقوق بشر و فعالان سیاسی به زندان می‌روند، اقلیت‌های آذری، عرب و اقلیت‌های سنی و بهایی تحت فشار هستند. او همچنین گفت که محدودیت‌های شدید در مورد آزادی بیان و جلوگیری از دسترسی به اطلاعات و منابع خبری خارج از کشور موجب نگرانی آمریکاست.

نماینده جمهوری چک نیز از گزارش احمد شهید استقبال کرد. او گفت که نگرانی‌های گزارشگر ویژه سازمان ملل درباره ابعاد نقض حقوق بشر در ایران را کاملا درک می‌کند. او همچنین دو پرسش را مطرح کرد: پرسش اول او در باره پیگرد و بازداشت مدافعان حقوق بشر، وکلا و روزنامه‌نگاران و نیز صدور احکام اعدام در فقدان دادرسی عادلانه از جمله

<hr/ > منبع: سایت رسمی آقای احمد شهید، بی بی سی فارسی
دویچه وله، رادیو فردا