پناهندگان، به ویژه مسیحیان ایرانی، با چالش‌های فراوانی در ترکیه روبرو هستند. از بلاتکلیفی در فرآیند پناهندگی گرفته تا مسائل مربوط به کار، دسترسی به خدمات درمانی، تبعیضات اجتماعی، و تهدیدهای اخراج از کشور. این چالش‌ها نه تنها به زندگی روزمره آنها تأثیر می‌گذارد بلکه آینده‌ی آنها را نیز در معرض خطر قرار می‌دهد. در این متن، به بررسی چالش‌های اصلی پناهندگان مسیحی ایرانی در ترکیه پرداخته‌ایم.
بلاتکلیفی و عدم انسجام در روند اجرایی:
بسیاری از پناهجویان و پناهندگان در ترکیه از عدم شفافیت در روند درخواست پناهندگی خود و نبود یک زمان‌بندی مشخص برای پروسه پناهندگی رنج می‌برند. براساس قانون، مصاحبه حضوری باید ظرف ۳۰ روز پس از ثبت درخواست انجام شود و ارزیابی درخواست باید حداکثر شش ماه پس از نام‌نویسی اولیه، توسط ریاست سازمان مدیریت مهاجرت (PMM) نهایی شود. با این حال، بسیاری از پناهجویان سال‌ها منتظر مصاحبه حضوری یا نتیجه نهایی ارزیابی درخواست خود می‌مانند و ایده‌ای روشن از زمان اتمام این فرآیند ندارند. پناهجویان اغلب برای سال‌ها منتظر می‌مانند تا برای مصاحبه دعوت شوند. این مصاحبه‌ها ممکن است ساعت‌ها به طول بیانجامد.
هدف از مصاحبه، ارزیابی ادعاهای پناهجویان و تعیین این نکته است که آیا دلایل موجهی برای ترک کشور مبدأ خود داشته‌اند و آیا در صورت بازگشت «ترس موجهی از آزار وشکنجه» به دلایل دینی دارند یا خیر (در اینجا پناهجویان مسیحی مد نظر هستند). یک مصاحبه‌گر و همچنین یک مترجم در طول مصاحبه حضور دارند. اما شماری از پناهجویان روند مصاحبه را مورد انتقاد قرار داده‌اند و ادعا کرده‌اند که مصاحبه‌گران ترکیه‌ای آنها درکی از مسیحیت انجیلی و فشارهایی که پیروان آن در ایران تجربه می‌کنند، ندارند. برخی نیز گفته‌اند که ایمان و تغییر دین آنها مورد تمسخر واقع شده است. در اینجا این پرسش مطرح میشود که آیا یک مصاحبه‌گر مسلمان با گرایش دینی، می‌تواند ادعای پناهندگی کسانی را که مرتد می‌داند، به صورت بی‌طرفانه ارزیابی کند؟
فقدان کار و بهره‌کِشی:
براساس اعلام وزارت کار و تأمین اجتماعی ترکیه (Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı)، پناهجویان، شش ماه پس از ثبت درخواست پناهندگی خود، واجد شرایط دریافت مجوز کار هستند و کسانی که به عنوان پناهنده پذیرفته شده‌اند (جواب پناهندگی دارند) به مجوز خاصی برای کار نیاز ندارند. با این حال، پناهندگان نیروی کار ارزان قیمتی هستند و کارفرمایان اغلب تمایلی به ثبت قانونی آنها و پرداخت هزینه‌های اضافی برای بیمه، تامین اجتماعی و غیره ندارند. بنابراین، کارگران پناهنده چاره‌ای جز پذیرش کارهای غیرقانونی ندارند که معمولاً به عنوان کارگران کارخانه یا در پروژه‌های ساختمانی است. این ترتیب غیررسمی و غیرقانونی، آنها را در معرض بهره‌کِشی و استثمار قرار می‌دهد. به عنوان مثال، استخدام آنها می‌تواند بدون اطلاع قبلی به پایان برسد، دستمزد آنها پرداخت نشود و کارفرمایان مسئولیتی در برابر آسیب‌های ناشی از کار نمی‌پذیرند. در عین حال، به ازای هر یک شهروند خارجی، کارفرمایان ملزم به استخدام حداقل پنج شهروند ترکیه‌ای هستند که متاسفانه باعث میشود بسیاری از کارفرمایان از استخدام اتباع خارجی خودداری کرده و ترجیح دهند که اتباع ترک را استخدام کنند.
حق دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی عمومی:
در سال ۲۰۲۰ میلادی، دولت ترکیه پوشش بیمه درمانی خود را به تنها یک سال پس از ثبت درخواست پناهندگی محدود کرد و پناهندگان و پناهجویان را مجبور کرد که در صورت داشتن منابع مالی، از خدمات بهداشتی و درمانی خصوصی استفاده کنند یا اینکه کلاً از این خدمات صرف‌نظر کنند. موانع فرهنگی و زبانی، همچنین نداشتن اطلاعات در مورد نظام سلامت ترکیه از دیگر چالش‌هایی هستند که پناهندگان و پناهجویان با آنها روبرو هستند.
تبعیض:
یک جنبش قوی ملی‌گرای اسلامی در ترکیه رشد کرده که قادر به انجام اقدامات خشونت‌آمیز علیه کسانی است که به عنوان مرتد و دشمنان کشور دیده می‌شوند. در این میان، استقبال گرم اولیه‌ای که از پناهندگان و پناهجویان سوری و دیگر کشور‌ها به عمل آمد، از جمله پناهجویان ایرانی، جای خود را به دشمنی رو به رشد داده است.
رفاه و آموزش کودکان:
کودکان پناهندگان، دسترسی به آموزش دولتی دارند، اما مشکلات زبانی و تبعیض‌های نژادی و دینی گزارش شده، باعث بی‌بهره ماندن بسیاری از کودکان پناهنده از جمله مسیحیان ایرانی از فرصت‌های آموزشی شده است.
تهدید اخراج از کشور:
از سال ۲۰۱۸، زمانی که مسئولیت بررسی درخواست‌های پناهندگی از کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل یا UNHCR به مقامات ترکیه داده شد، مشهود است که بسیاری از مسیحیان ایرانی که اسناد و دلایل معتبر برای دریافت حمایت بین‌المللی و پذیرفته شدن به عنوان پناهنده را داشته‌اند، رد شده‌اند. تهدید اخراج، می‌تواند تروما یا آسیب‌های روانی‌ای که پناهندگان با آن دست و پنجه نرم می‌کنند را تشدید کند.
