پناهندگان و مهاجران
این صفحه برای یاری رساندن و ارائه اطلاعات به پناهندگان و پناهجویان مسیحی ایرانی و کسانی که از آنها حمایت میکنند، ایجاد شده است و به حقوق، چالشها و نیازهای اصلی آنها میپردازد. در این صفحه ما بر کشور ترکیه تمرکز داریم، زیرا اکثریت قریب به اتفاق مسیحیان ایرانی پس از گریز از ایران به ترکیه پناه میبرند. ما البته آگاهیم که برخی از پناهندگان مسیحی ایرانی نیز در کشورهای گوناگونی مانند ارمنستان، گرجستان یا یونان ساکن هستند و امیدواریم اطلاعات ارائه شده در این بخش، برای آنها نیز مفید باشد. برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد وضعیت پناهندگان و پناهجویان مسیحی ایرانی در ترکیه، لطفاً گزارش اخیر ما، به نام «رنجهای مسیحیان ایرانی که در ترکیه برای حمایت بینالمللی اقدام میکنند»، را مطالعه بفرمایید (این گزارش به زبان انگلیسی است).
لازم به ذکر است، سازمان ماده۱۸ هیچ فردی را تشویق به خروج از کشور و اعلام پناهندگی نمیکند، زیرا پناهندگی نیز چالشهای بسیاری به همراه دارد. ولی به عنوان یک سازمان حقوق بشری، وظیفه خود میدانیم که به گردش آزاد اطلاعات کمک کرده و اطلاعات لازم را در اختیار پناهجویان قرار دهیم تا آنها بتوانند برای آینده خود بهتر تصمیم بگیرند.
پناهنده کیست؟
در سالهای گذشته تقاضای پناهندگی از سوی ایرانیان افزایش چشمگیری داشته است. مهاجران، به ويژه مهاجران اقتصادی، به ميل خود جا به جا می شوند تا چشمانداز زندگی خود و خانواده خود را بهبود ببخشند. اما پناهندگان به خاطر نجات جان خود و حفظ آزادیشان ناچارند از جایی به جای دیگر بروند تا از شکنجه و آزار در امان بمانند.
براساس ماده ۱ کنوانسیون ژنو سال ۱۹۵۱ و همچنین پروتکل الحاقی آن در سال ۱۹۶۷، «پناهنده» به فردی اطلاق میشود كه «به علت ترس موجه از شكنجه و آزار براساس نژاد، دین، مليت، عضويت در گروههای اجتماعی مشخص، و يا عقايد سياسی، از كشور خود خارج شده (فرار كرده) و قادر به بازگشت به كشور خود نيست.» در کشورهای پناهندهپذیر، اگر فردی بتواند ثابت کند که در این تعریف قرار میگیرد به عنوان پناهنده به رسمیت شناخته خواهد شد.
«پناهجو» نیز به شخصی گفته میشود که از کشوری بیگانه درخواست حفاظت و حق اقامت به عنوان یک پناهنده را مینماید و در انتظار تصمیم گیری در رابطه با وضعیت خود تحت مقررات داخلی و بین المللی است.
با توجه به اینکه مستندات بسیار و مورد تایید نهادهای بینالمللی وجود دارد که حکومت ایران، حقوق اقلیتهای دینی به ویژه نوکیشان مسیحی را پایمال میکند، و حضور آنها در جامعه ایران را بر نمیتابد، پس میتوان تصور کرد که این پناهندگان، در صورت بازگشت به ایران، مجبور خواهند شد در شرایط سختی زندگی کنند، مورد آزار قرار خواهند گرفت و حقوق آنها نقض خواهد شد. این افراد حتی اگر تحت پیگرد قانونی قرار نگیرند مجبور خواهند شد در خفا به باور مسیحی خود بپردازند. در غیر این صورت، اگر بخواهند که آزادانه به باورهای خود عمل کنند به سرنوشت مسیحیانی دچار خواهند شد که سازمان ماده ۱۸، در همکاری با سایر سازمانهای حقوق بشری در گزارشهای گوناگون در مورد پیامدهایی چون زندان، شکنجه و تبعید آنها نوشته است.
اسکان در کشور ثالث چیست؟
روند اسکان پناهندگان مشروط در کشوری که آنها را پذیرفته و به مدت نامحدود به آنها حق اسکان داده، در اصطلاح «اسکان در کشور ثالث» نامیده میشود. این روند طولانی با دریافت عنوان پناهنده مشروط آغاز میشود. اسکان در کشور ثالث راه حلی است که در چارچوب آن پناهندگان آسیبپذیر میتوانند از کشوری که به آن پناهنده شدهاند به کشور دیگری فرستاده شوند که در آنجا به حفاظت و کمک مورد نیاز برای رفع احتیاجات ویژه خود دسترسی داشته باشند. به عنوان مثال، در کشور ترکیه که بسیاری از پناهندگان ایرانی را در خود جای داده، این روند با همکاری مشترک اداره کل مهاجرت ترکیه، وابسته به وزارت کشور، و کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل UNHCR اجرا و مدیریت میشود. گرفتن عنوان پناهنده مشروط، بر اساس کنوانسیونهای بینالمللی امضا شده توسط ترکیه و نیز قوانین داخلی ترکیه، لزوما به این معنی نیست که فرد پناهنده حتما در یک کشور ثالث اسكان داده خواهد شد.
در محدوده اسکان در کشور ثالث، کشورهایی که پناهنده میپذیرند، همه ساله فقط تعداد بسیار محدودی سهمیه اسکان تعیین و اعلام میکنند. تعداد بسیار کمی از پناهندگان از معیارهای تعیین شده برای اسکان در کشورهای ثالث برخوردار هستند. این معیارها توسط کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل تعیین نمیشود، بلکه توسط کشورهایی که برای پذیرش پناهنده اعلام آمادگی میکنند، تعیین و اعلام میشود. در نتیجه این امر نیز تنها حدود یک درصد از کل پناهندگان در جهان میتوانند در یک کشور ثالث اسكان داده شوند. در حال حاضر ترکیه بیشترین تعداد پناهندگان و پناهجویان در جهان را در خود جای داده است. آمار پناهندگان در ترکیه سه میلیون و هفتصد هزار نفر است.
چالشهای مهم پناهندگان مسیحی ایرانی در ترکیه
پناهندگان، به ویژه مسیحیان ایرانی، با چالشهای فراوانی در ترکیه روبرو هستند. از بلاتکلیفی در فرآیند پناهندگی گرفته تا مسائل مربوط به کار، دسترسی به خدمات درمانی، تبعیضات اجتماعی، و تهدیدهای اخراج از کشور. این چالشها نه تنها به زندگی روزمره آنها تأثیر میگذارد بلکه آیندهی آنها را نیز در معرض خطر قرار میدهد. در این متن، به بررسی چالشهای اصلی پناهندگان مسیحی ایرانی در ترکیه پرداختهایم.
توصیههایی برای حمایت از مسیحیان ایرانی
ما در گزارش اخیر خود، توصیههای زیر را به کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان، مقامات ترکیه و دولتهایی که پناهندهپذیر هستند، ارائه کردهایم:
- مقامات ادارهی مهاجرت ترکیه باید روند درخواست پناهندگی را روشن سازند، بازه زمانی مشخصی برای پردازش درخواستها ارائه دهند و دقت و مسئولیتپذیری لازم را در ارزیابی درخواستهای پناهندگی، از جمله درخواستهای مسیحیان ایرانی، به نمایش بگذارند.
- ترکیه باید دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی اولیه را پس از سال اول ثبت درخواست برای پناهندگی فراهم کند و فرصتهای شغلی را برای پناهندگان تنظیم و تسهیل نماید، و به این وسیله به استثمار و بهرهکِشی در محیط کار پایان دهد.
- دولتهایی که پناهندگان را میپذیرند باید فرصتهای اسکان مجدد و برنامههای حمایتی را فراهم کنند تا فرآیند اسکان مجدد برای مسیحیان ایرانی و سایر پناهندگانی که در ترکیه هستند سرعت یابد.
- کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان باید اطمینان حاصل کند که فرآیند اسکان مجدد شفاف باشد و به سرعت برای کمک به پناهندگان و پناهجویانی که در خطر فوری بازگشت اجباری (اخراج) قرار دارند، اقدام کند.
پرسشهای متداول
آیا سازمانها و نهادهای غیردولتی میتوانند شرایط زندگی پناهندگان و پناهجویان مسیحی فارسیزبان را تغییر دهند؟
سازمانها و نهادهای غیردولتی گوناگونی از پناهندگان و پناهجویان در ترکیه حمایت میکنند. این سازمانها میتوانند مشاوره حقوقی ارائه دهند، در فرآیند درخواست پناهندگی کمک کنند و برای دسترسی یافتن به خدمات اساسی کمک نمایند. برخی از این سازمانها عبارتند از:
- کمیساریای عالی سازمان ملل متحد برای پناهندگان در ترکیه: کمیساریای عالی سازمان ملل متحد برای پناهندگان (UNHCR) به طور نزدیک با دولت ترکیه همکاری میکند تا حمایت و حفاظت از پناهندگان و پناهجویان در این کشور را فراهم آورد.
- ASAM: انجمن همبستگی با پناهجویان و مهاجران (ASAM) یک سازمان غیردولتی برجسته در ترکیه است که خدمات مختلفی مانند مشاوره حقوقی، پشتیبانی روانشناختی و کمکهای اجتماعی به پناهندگان و پناهجویان ارائه میدهد.
- حقوق پناهندگان ترکیه: حقوق پناهندگان ترکیه یا Refugee Rights Turkey یک سازمان غیردولتی مستقل است که خدمات حقوقی، اطلاعات و راهنماییهای لازم را به پناهندگان و پناهجویان در ترکیه ارائه میدهد.
- کمکهای اجتماعی: با در نظر گرفتن شرایط شما، ممکن است شما واجد شرایط برنامههای کمک اجتماعی باشید، مانند کمک نقدی، غذا، پوشاک و سایر حمایتها که توسط دولت یا سازمانهای غیردولتی ارائه میشوند.
آیا سازمانهای حقوق بشری، مانند ماده ۱۸ و غیره یا دیگر سازمانهای غیر دولتی میتوانند اسپانسرها یا حامیانی فراهم کنند و در اسکان مجدد کمک کنند؟
ارزیابی درخواستهای پناهندگی، وظیفه کمیساریای عالی سازمان ملل متحد برای پناهندگان UNHCR یا مقامات ترکیه است، سازمانهای غیردولتی مانند ماده ۱۸ میتوانند در مواردی که نقض شدن حقوق فرد در ایران به خوبی مستند شده باشد، با ارائه توصیهنامههایی در فرآیند اسکان مجدد کمک کنند. اگر مایلید برای این امکان در نظر گرفته شوید، لطفاً فرم «گزارش جفا و آزار دینی» ما را پر کنید.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد پرسشهایی مانند «چگونه بدانم که آیا من یک پرونده اسکان مجدد دارم؟» و «چه کسی تصمیم نهایی در مورد پرونده اسکان مجدد من را میگیرد؟»، لطفاً به این پیوند مراجعه کنید.
من توسط کمیساریای عالی سازمان ملل متحد برای پناهندگان UNHCR به عنوان پناهنده شناخته شدهام، آیا دولت ترکیه میتواند تصمیم UNHCR را نادیده بگیرد و دستور اخراج من را صادر کند؟
کشورها روندها و پروسههای خود را برای تعیین وضعیت پناهندگی دارند و UNHCR نیز نقش خود را در حمایت از پناهندگان و پناهجویان ایفا میکند. تصمیم UNHCR ممکن است بر ارزیابی دولت ترکیه تأثیر بگذارد، اما نهایتاً تصمیم در مورد پذیرش یا رد درخواست پناهندگی توسط مقامات ترکیه گرفته میشود. اگر دولت ترکیه تصمیم به اخراج یک فرد بگیرد، فرد میتواند درخواست بازنگری کند و یا از حقوق و حمایتهای دیگری که تحت قانون بینالمللی در دسترس هستند، استفاده کند.
توصیه میکنیم برای کسب مشاوره و راهنمایی دقیق در مورد وضعیت خاص خود، با یک مشاور حقوقی تماس بگیرید.
اداره مهاجرت کشور میزبان من ادعا میکند که در ایران آزار دینی و اذیتی علیه مسیحیان وجود ندارد، چطور باید به این موضوع پاسخ دهم؟
لطفاً به وبسایت ماده ۱۸ مراجعه کنید تا بتوانید از مستندات ما در زمینهی نقض حقوق مسیحیان در ایران، از جمله آخرین گزارش سالانه ما در این زمینه استفاده کنید.
اگر من در ایران مورد تعقیب قضایی و آزار دینی قرار نگرفته باشم اما در صورت اخراج به ایران به عنوان یک مسیحی ایرانی از مورد آزار قرار گرفتن و تعقیب قضایی بترسم، آیا ماده ۱۸ میتواند به من کمک کند؟
سازمان ماده ۱۸ نمیتواند به افرادی که مستنداتی در مورد نقض حقوق خود در ایران ندارند، پشتیبانی فردی ارائه دهد. با این حال، امیدواریم که گزارشهای مستند ما بتوانند به پناهجویان و وکیلهایشان کمک کرده تا ثابت کنند که مسیحیان در ایران واقعاً در معرض خطر آزار دینی و تعقیب قضایی هستند. وزارت کشور بریتانیا و کشورهای دیگر نیز این موضوع را پذیرفتهاند.
روایتها و پیشنهادات پناهندگان
فرم حمایت از پناهندگان و پناهجویان
سازمان «ماده۱۸» با هدف حمایت از پناهندگان و پناهجویان مسیحی که در ایران قربانی نقض حقوق بشر بر اساس ماده ۱۸ اعلامیه جهانی حقوق بشر (مربوط به آزادی دین و عقیده) شدهاند، فعالیتهای هر چند محدود میکند.
به همین منظور ، از افرادی که در ایران به دلیل فعالیتهای مسیحی خود بازداشت (بیش از ۲۴ ساعت) یا زندانی شدهاند، و یا احکام قضایی (حبس، تبعید، جریمه، محرومیت اجتماعی، شلاق، … ) دریافت کردهاند، دعوت میکنیم تا با پر کردن فرم پیش رو، مسائل و چالشهای خود را به ما اطلاع دهند.
ما تلاش میکنیم تا در زمینههای همچون فراهم آوردن مشاوره حقوقی در صورتی وجود خطر دیپورت، هزینههای ضروری درمانی، دسترسی به روان درمانگر، و دیگر فعالیتهای حمایتگرانه از آنها پشتیبانی کنیم.
به علاوه تلاش خواهم کرد تا در ارتباطات سازمان ماده۱۸ با نهادهای بینالمللی، کلیساهای با قابلت اسپانسرشیب (حامی) و دیگر سازمانهای موثر و خوش نام، برای احقاق حقوق و آزادیهای آنها قدمهایی برداریم.