ای محترم مدافعِ حریّتِ عباد
وی قائدِ شجاع و هوادار عدل و داد
کردی پی سعادتِ ایران فدای جان
پاینده باد نام تو، روحت همیشه شاد
این شعری است که عارف قزوینی شاعر نامی دوران مشروطیت برای قدردانی از هاوارد باسکرویل، جوان ۲۴ ساله آمریکایی سرودهاست.
باسکرویل جوان میسیونری بود که در سال ۱۹۰۷ میلادی برای تعلیم در مدرسهای در تبریز راهی ایران شد و دو سال بعد، در دفاع از آزادی و انقلاب مشروطه برای مردم ایران، در ۱۹ آوریل سال ۱۹۰۹ جان باخت.
این میسیونر کلیسای مشایخی را که زادگاهش نبراسکا در آمریکا بود، بسیاری «شهید آمریکایی دوره مشروطه» میخوانند.
میسیونرهای کلیسای مشایخی از دهه سوم قرن هجدهم میلادی، به ایران آمدند و ده ها مدرسه و بیمارستان در شهرها و روستاهای ایران تاسیس کردند.
ورود این معلم آمریکایی به تبریز مصادف شد با تن دادن مظفرالدین شاه به خواست مردم ایران و امضای قانون اساسی مشروطه. اما مدت بسیار کوتاهی پس از این امضا، شاه قاجار چشم از جهان بست و محمد علی شاه صاحب تخت و تاج شد.
با روی کار آمدن محمد علی شاه که یار و یاور سیاسی روسیه بود، مشروطه خواهان در تنگنا قرار گرفتند.
نیروهای محمدعلی شاه قاجار در تهران مجلس شورای ملی را به توپ بستند و مشروطه خواهان به دار آویخته شدند.
در تبریز، ستارخان و باقرخان به پشتیبانی از مشروطیت به پاخاسته با نیروهای محمد علی شاه قاجار که شهر تبریز را به محاصره خود درآورده بودند، به نبرد پرداختند.
هوارد باسکرویل، که در کشورش دورهٔ سربازی و آموزش نظامی دیده بود، گروهی را به نام «فوج نجات» در تبریز تشکیل داد و تلاش کردند تا با شکستن محاصره سربازان حکومت، برای مردم تبریز که در سختی و مضیقه بودند آذوقه و دارو فراهم کنند.
باسکرویل، در ۱۹ آوریل در سال ۱۹۰۹، در نبردی در منطقه «شام غازیان» جان خود را در راه کمک به مردم ایران داد.
این میسیونر آمریکایی را میتوان از صالحانی دانست که فرای ملیت، دین و تبار از کرامت انسانی دفاع میکنند. گفته میشود که یکی از افراد کنسولگری آمریکا، از وی خواست که از شهر خارج شده و جان خود را نجات دهد. این میسیونر آمریکایی در پاسخ گفت: «تنها فرق من با این مردم، زادگاهم است، و این فرق بزرگی نیست.»
باسکرویل در پاییز سال ۱۹۰۷، با قراردادی دوساله، برای تدریس تاریخ در مدرسهٔ مموریال آمریکا، که توسط کشیشهای هیئت کلیسای مشایخی اداره میشد، راهی تبریز شد و دو سال بعد، به عنوان «شهید آمریکایی دوره مشروطه» وارد تاریخ ایران شد.
0 Comments